เวลาพูดถึง สำนักพิมพ์แซลมอน สิ่งหนึ่งที่ทุกคนมักจะคิดถึงอยู่เสมอคือ ‘หนังสือบันทึกการเดินทางต่างประเทศ’ 

     ในวาระครอบรอบ 11 ปี สำนักพิมพ์อันเป็นที่รักของพวกเราทั้งที คอลัมน์ ‘Data Journalread’ จะพาไปสำรวจกันว่า ‘หนังสือบันทึกการเดินทางตลอด 11 ปีของ Salmon Books ไปผจญภัยที่ไหนมาบ้าง?’ บอกเลยว่า บางเรื่องกอง บ.ก.ก็อาจจะไม่รู้ 

     พร้อมแล้ว ไปตัวตึงกันเลยครับจารย์! 

     คอลัมน์เดือนนี้พามารู้จักกับเครื่องมือในการทำ data visualization ประเภทหนึ่งที่ทุกคนคุ้นเคยกันดีสุดๆ อย่าง ‘แผนที่’ โดยเราจะเล่าเรื่องราวการผจญภัยว่ายทวนน้ำของแซลมอนแต่ละตัวผ่านแผนที่ Dot density map ซึ่งเป็นแผนที่ประเภทหนึ่งที่แสดงความถี่ในสถานที่ต่างๆ ยิ่งจุดเยอะแสดงว่าบริเวณนั้นมีสิ่งนั้นเยอะ ในกรณีนี้ 1 จุดบนแผนที่แสดงถึงสถานที่ภายในหนังสือหมวดหมู่บันทึกการเดินทาง 

     แต่คอลัมน์  Data Journalread ไม่ชอบว่ายแบบธรรมดา เราชอบว่ายท่ายาก! เพิ่มความซับซ้อนเข้าไปอีก ด้วยการเปลี่ยนจุดเป็นรูปโลโก้สำนักพิมพ์แซลมอน สีที่แตกต่างกันคือช่วงเวลาที่หนังสือเล่มนั้นตีพิมพ์ (1 สีแทนช่วงเวลา 2 ปี) ทิศทางการหันหัวของแซลมอนคือเพศของนักเขียน หันไปทางซ้ายคือนักเขียนชาย หันไปทางขวาคือนักเขียนหญิง

     หนังสือบันทึกการเดินทางในช่วงสองปีล่าสุดไปผจญภัยที่ไหนมาบ้าง? 

     ดูจากแผนที่แผนก็รู้โดยทันทีว่า ‘อินเดีย’ คือสถานที่ที่แซลมอนนิยมว่ายทวนน้ำไปบ่อยที่สุดถึงสามครั้งภายในระยะเวลาแค่สองปี 

     หนังสือเล่มล่าสุดจะเปิดตัวครั้งแรกที่งานมหกรรมหนังสือระดับชาติ เดือนตุลาคม ปี 2022 คือ DEAR INDIA มาหาภารตะ โดย ‘ปาราวตี’ เป็นบันทึกสานสัมพันธ์กับคนอินเดีย ด้วยวิธีการที่ไม่เหมือนใคร เช่น นอนกลางทะเลทราย กางเต็นท์บนที่สูง เดินทางสู่เมืองชื่อแปลกที่นักท่องเที่ยวไม่ไปกัน ลองทำงานในโฮสเทลและไร่บนภูเขา อีกทั้งได้เข้าร่วมงานเปิดตัวภาพยนตร์บอลลีวูด

     หิมาลัยต้องใช้หูฟัง ฉบับ RE-EDITION และ หิมาลัยต้องกลับไปฟัง ก็เป็นหนังสือแซลมอนที่ว่ายทวนน้ำไปไกลถึงเทือกเขาหิมาลัย ว่าด้วยบันทึกการเดินทางไปค่ายแพทย์อาสาในโครงการ Himalaya Health Exchange โดย ‘คัมภีร์ สรวมศิริ’

     11 ปีผ่านไป แซลมอนว่ายทวนน้ำไปประเทศไหนบ่อยสุด?

     ถ้าวัดกันที่จำนวน—‘ญี่ปุ่น’ เป็นประเทศที่นักเขียนแซลมอนไปเยือนและเอากลับมาเขียนเล่าบันทึกการเดินทางเยอะที่สุดถึง 7 เล่ม! ช่วงพีคที่สุดคือ ช่วงขวบที่ 2 และ 3 ของสำนักพิมพ์ (ปี 2013-–2014 สัญลักษณ์สีน้ำเงินในแผนที่) ไปญี่ปุ่น 4 ครั้ง

     ถ้าวัดกันที่การว่ายไปแบบสม่ำเสมอ—‘สหรัฐอเมริกา’ เป็นประเทศที่แซลมอนว่ายไปตลอด ตั้งแต่ปีแรก (ปี 2011) อย่าง ฮาวายประเทศ โดย ‘จิรัฏฐ์ ประเสริฐทรัพย์’ จนถึงปี 2022 แซลมอนก็ยังไปอเมริกากับ DEAR PORTLAND ฉบับ RE-COVER EDITION โดย ‘ธนชาติ ศิริภัทราชัย’ สิริรวมแล้ว 11 ปีออกมาทั้งหมด 6 เล่ม

     อันดับ 3 เท่ากันคือ 4 เล่ม ได้แก่ ‘ฝรั่งเศส’ และ ‘อินเดีย’ ทางด้านฝรั่งเศสมานิ่งๆ แต่ก็มีนักเขียนส่งต้นฉบับการไปเที่ยวปารีสและภูมิภาคอื่นๆ ของฝรั่งเศสอยู่เสมอ ส่วนอินเดียที่ได้เกริ่นไปก่อนหน้านี้ เหมือนกดสูตรโกง เป็นลูกรักอาจารย์ อายุขวบที่ 10–11 ของสำนักพิมพ์ออกทีเดียว 3 เล่ม

     ปีไหนคือปีทองของสำนักพิมพ์แซลมอน? 

     ครั้งหนึ่งในอดีต สำนักพิมพ์แซลมอนเคยผลิตหนังสือบันทึกการเดินทางอย่างบ้าคลั่ง นั่นก็คือ 7 เล่ม ออกเมื่อปี 2015 ซึ่งถือว่าเยอะจนไม่อยากจะเชื่อดาต้าที่มีในเว็บไซต์ของสำนักพิมพ์ และเมื่อนำไปรวมกับปี 2016 ตามที่แบ่งไว้ในตอนแรก ทำให้สองปีนั้นพิมพ์หนังสือบันทึกการเดินทางออกมาทั้งสิ้น 9  เล่ม เมื่อดูจากแผนที่จะค้นพบความหลากหลายที่เกิดขึ้นของหนังสือบันทึกประสบการณ์ที่แทบจะไม่ซ้ำประเทศกัน 

     ตัวอย่างเช่น OUT IN AFRICA บันทึกประสบการณ์สามปีในเคนยาของ ‘อาทิตย์ ประสาทกุล’ นักการทูตประจำสถานทูตไทยในไนโรบี ที่เขียนเรื่องราวการทำงานร่วมกับคนท้องถิ่น การผูกสัมพันธ์กับคนพื้นเมือง และการพยายามเผยแพร่ให้คนแอฟริกาได้รู้จักประเทศไทยเอาไว้ 

     การเดินทางไปยุโรปด้วยตัวเองเป็นครั้งแรกของ ‘คันฉัตร รังษีกาญจน์ส่อง’ พาตัวเองไปตามรอยสถานที่ถ่ายทำหนังเรื่อง Before Sunrise และเยี่ยมชมบ้านโมซาร์ตใน AUSTRIA SONATA แอดเวนเจอร์ ออฟ เมอฤดี ฉบับคลาสสิก

     หรือถ้าใครอยากได้ประเทศสุดแปลก ก็ขอแนะนำ BE RIGHT BACK หายไปที่อื่น โดย ‘ทีปกร วุฒิพิทยามงคล’ หนังสือที่จะพาคุณไปยังประเทศเกาหลีเหนือและสถานที่แปลกๆ มากมาย พร้อมกับข้อเขียนที่สั่งสมระหว่างออกเดินทางไปตามเมืองต่างๆ ในรอบหนึ่งปีครึ่ง 

     ที่น่าสนใจคือ แม้ว่าภายในปีนั้นจะมีหนังสือบันทึกการท่องเที่ยวต่างประเทศออกมาถึง 9 เล่ม แต่ทั้งหมดถูกเขียนโดย ‘นักเขียนชาย’ ทั้งสิ้น

     หนังสือบันทึกประสบการณ์ท่องเที่ยวโดยนักเขียนหญิง? 

     ถึงแม้ว่าอัตราส่วนนักเขียนชายและนักเขียนหญิงของสำนักพิมพ์แซลมอนจะค่อนข้างใกล้กันในแต่ละปี แต่เมื่อเป็นหนังสือหมวดหมู่บันทึกการท่องเที่ยว หรือนิยายที่มีสถานจริงอ้างอิงอยู่ในหนังสือ ตลอดระยะเวลา 11 ปี มีหนังสือเพียง 4 เล่มเท่านั้นที่เขียนนักเขียนหญิง 

     เล่มล่าสุด ตีพิมพ์ในปี 2022 อย่าง MABUHAY MANILA มะนิลามาเมคอัพ ว่าด้วยเรื่องของการเดินทางออกนอกประเทศครั้งแรกของ ‘ไลลา ศรียานนท์’ ในฐานะเด็กฝึกงานเมคอัพ 

     PARIS IN PAIRS ปารีสบนดาวดวงอื่น เป็นนิยายที่นำภาพถ่ายจากกรุงปารีสมาร้อยเรียงเป็นเรื่องราวที่ไม่มีอยู่จริง ผลงานเล่มแรกของ ‘โชติกา ปริณายก’ ตีพิมพ์ในปี 2017 และอย่างที่บอกไปว่าฝรั่งเศสคือประเทศที่ชาวแซลมอนว่ายทวนน้ำไปกันบ่อยที่สุดเป็นอันดับที่ 3 ออกหนังสือมากถึง 4 เล่ม หนังสือ PARIS IN PAIRS ก็เป็นหนึ่งในนั้น โดยเป็นเล่มที่ถูกเขียนโดยนักเขียนหญิงเพียงคนเดียว ส่วนอีก 3 เล่มที่เหลือเขียนโดยนักเขียนชาย 

     ภูมิภาคไหนที่แซลมอนยังไม่เคยว่ายทวนน้ำเพื่อไปเขียนหนังสือ? 

     แซลมอนแอมะซอนและลาตินอเมริกา แซลมอนสถาน และแซลมอนไซบีเรีย คือน่านน้ำที่ยังไม่มีนักเขียนคนไหนบุกไปถึง ถ้าใครอ่านมาถึงตรงนี้ และอยากส่งต้นฉบับให้ บ.ก. ก็ลองหาโอกาสเดินทางไปยังสถานที่เหล่านี้ดู เพราะไม่มีทางซ้ำกับรุ่นพี่คนไหนแน่นอน 

     ทวีปอเมริกาใต้และภูมิภาคลาตินอเมริกา คือทวีปที่น่าสนใจและเป็นสถานที่ที่ไม่คุ้นเคยนักสำหรับชาวแซลมอน แถมยังมีทั้งเมืองดังอย่างริโอ เดอ จาเนโร (Rio de Janeiro) ของบราซิล และบัวโนส ไอเรส (Buenos Aires)เมืองหลวงของอาร์เจนตินา หรือถ้าการผญจภัยในทวีปนี้มันเป็นไปได้ยากเกินไป ก็อาจจะขยับขึ้นไปอีกนิดนึงที่กรุงฮาวานา (Havana) ของคิวบา แซลมอนก็ยังไม่เคยว่ายไปถึงเช่นกัน 

     ประเทศที่ลงท้ายด้วย -สถาน ก็ยังไม่เคยมีแซลมอนตัวไหนว่ายไปถึง เมืองและหัวข้อที่พอจะเอากลับมาเขียนหนังสือได้ เช่น ไปเยี่ยมชมประเทศเผด็จการทหารหนึ่งเดียวในเอเชียกลาง ณ กรุงอาซกาบัต (Ashgabat) ของเติร์กเมนิสถาน หรือไปสัมผัสเสน่ห์ของอดีตอาณาจักรเปอร์เซียโบราณ ภายในกรุงเตหะราน (Tehran) เมืองหลวงของประเทศอิหร่าน ก็ดูเป็นหัวข้อที่ชาวกอง บ.ก.แซลมอนน่าจะสนใจต้นฉบับเหล่านี้ได้ไม่ยาก

     ถ้าแซลมอนแอมะซอนและลาตินอเมริกาชื้นเกินไป และแซลมอนสถานร้อนเกินไปสำหรับคุณ ก็เชิญไปเปิดเส้นทางใหม่ พระราม 9–ไซบีเรีย ไปผจญภัยไซบีเรีย แล้วเอาเรื่องราวเหล่านั้นมาเล่าให้กับชาว บ.ก.สำนักพิมพ์แซลมอนที่อยู่แถวพระราม 9 ได้อ่านกัน 

     คอลัมน์ Data Journalread เดือนนี้ขอยกให้เป็นของขวัญวันเกิดครอบรอบ 11 ขวบของสำนักพิมพ์แซลมอน เป็น 11 ปีที่เดินทางมาไกลมาก ตั้งแต่วันที่ธุรกิจหนังสือเฟื่องฟู จนปัจจุบันที่ธุรกิจสิ่งพิมพ์เริ่มเปลี่ยนไป แซลมอนก็ยังว่ายและก็เติบโตอยู่เรื่อยๆ 

     ขอให้มีแรงว่ายทวนน้ำ ณ พระราม 9 อย่างแข็งแรงและเป็นที่รักของผู้อ่านทุกคนนะ! นายแซลม่อน บุ๊กสสสส์! 

จากแซลมอน พระราม 2 :->
ปุณณ์